نکاتی زیبا در خصوص انشا

هفت پیشنهاد در درس انشا از روان شاد جلال آل احمد  
1.   در درس انشا از به کار بردن هر کتابی که قصد آموزش انشا و نام گذاری والخ تهیه شده
، باید خوداری کرد به جای چنین کتاب هایی باید دانش آموزان را کم کم عادت داد به کتاب
 خواندن در خارج ساعات درسی و بسته به سن ایشان می توان اول ، شرح حال بزرگان
 شروع کرد وبه ترتیب : تاریخ عمومی ،  تاریخ علوم واختراعات ، ارتباط نوجوانان ادبیات
 کلاسیک فارسی و دنیاو غیره .
2.    در درس انشا باید معلمانی را به کار واداشت که درسابقه ی تحصیلی خود ( مدارس
دانش سرا و الخ ) در کار انشا صاحب ذوق و سلیقه و هنرشناس بوده اند و اگر بتواند
پیشنهادی کرد به دانش سرای عالی برای توجه بیشتر به  تربیت معلم انشا .

3.    در درس انشا نخستین دیواری که باید شکست ( البته برای دانش آموزان ) دیوار نثر
 متصنع نویسی است که حاکم بر آرا و عقول صاحب قلمان است و موجب ترس عظیم دانش
آموزان از انشا .
 
4.    باید توجه داشت که در نوشتن یک مطلب ( موضوع انشا ) کسی کارآمد تر و ورزیده تر
 است و راحت­تر می نویسد که چیزی برای نوشتن داشته باشد . پس دومین دیواری که باید
 شکست این است که هیچ فرقی نیست میان گفته ای و نوشته ای. چرا که نوشته تصویر یک
 گفته است وآلخ … .
5.    در درس انشا از موضوع هایی باید استفاده کرد که علاقه شاگردان را بر انگیزد مسایل
 ساده زندگی ، محیط اطراف ، مشکلات جوانی و الخ ، و در آغاز کار از بحث در لاهوت و
ناسوت خوداری باید کرد .

6.    معلم انشا خود نباید از وقایع روز بی خبر باشد و از آن چه در شهر و ده او می گذرد،
کلاس را بی بهره بگذارد. وگرنه مسلط بر کلاس او روزنامه ها خواهند بود و رادیو و تلویزیون با
زبان های بی اصالت شان .

7.    در کلاس انشا سخت باید از تقلید نثر اداری موجود خودداری کرد و نیز از نثر روزنامه‏ای .
 ( اصل این دست نبشته نزد موسوی گرمارودی است )

خلاصه ی نکات مهم دستور زبان فارسی برای دانش آموزان:

 

دستور زبان به دو بخش عمده تقسیم می‌شود.

1- ترکیب (نقش): در ترکیب از نقش واژه در داخل جمله بحث می‌کنیم.

2- تجزیه (نوع): در تجزیه از نوع واژه یعنی ویژگی‌ها و خصوصیات واژه خارج از جمله بحث می‌کنیم.

نقش واژه را می‌توان به نقش‌های اصلی و وابسته تقسیم کرد.

1- نهاد: قسمتی از جمله است که درباره آن سخن می‌گوییم یا صفت و حالتی را به آن نسبت می‌دهیم.

نهاد به دو نوع تقسیم می‌شود:

الف- فاعل: نهادی است که کاری انجام داده است.  علی (فاعل)      رفت(فعل).
ب- مسندالیه: نهادی است که به آن صفت یا حالتی را نسبت می‌دهیم.

   هوا (مسندالیه) سرد (مسند) است (فعل).

2- مسند: صفت یا حالتی است که به نهاد نسبت می‌دهیم.

3- مفعول: واژه‌ای است که نتیجه عمل فاعل بر آن واقع می‌شود.

علی (فاعل) نامه را (مفعول) نوشت (فعل).      

علی (فاعل) غذا (مفعول) خورد (فعل).

وقتی مفعول برای خواننده و شنونده شناخته شده باشد با "را" همراه است.

را: نشانه مفعول است.

تشخیص تعداد جمله در نظم و نثر

سلام دوستان عزیزم. نحوه تشخیص تعداد جملات در نظم و نثر رو می نویسم و

امیدوارم که مفید باشد. خوشحال می شوم اگر بتوانم به سوالاتون پاسخ بدهم. 

برای تشخیص  تعداد جملات در نظم و نثر به شیوه زیر عمل می کنیم.

** ابتدا فعلهای متن را می خوانیم. به تعداد فعلهای موجود جمله داریم. 

مثال  1 - : رو سر بنه به بالین ، تنها مرا رها کن  : می بینیم که سه فعل دارد . 

پس این مصرع سه جمله است .

مثال 2 - صیاد بی روزی ماهی در دجله نگیرد  و ماهی بی اجل در خشکنمیرد.

** سپس دقت می کنیم که آیا عبارت مورد نظر ، فعل محذوف دارد یا نه ؟ 

مثال 1- : یکی را گفتند : عالم بی عمل به چه ماند؟ گفت : به زنبور بی عسل.

 سه فعل وجود دارد. بنابر این قطعا  سه جمله داریم. اما با کمی دقت متوجه 

می شویم که جای یک فعل خالی است. بله ... در انتهای عبارت. 

گفت : به زنبور بی عسل  (ماند ). پس با توجه به فعل محذوف " ماند" ، چهار جمله 

داریم. 

مثال 2 - گفتمش  عزم دیار یار داری ؟ گفت آری .

می بینیم که سه فعل داریم و سه جمله. اما یک فعل هم محذوف است : 

... آری ( دارم ) .

بنا براین این مصرع  فوق چهار جمله دارد.

مثال 3 - هزار باره چراگاه خوشتر ازمیدان // ولیکن اسب ندارد به دست خویش عنان

یک فعل بیشترنداریم و یک جمله. اما اگر دقت کنیم  می بینیم که در مصرع اول ، 

فعل ( است ) حذف شده... 

هزار باره چراگاه  خوشتر از میدان است. 

  

** منادا هم جمله محسوب می شود:  

گفتی به برم  بنشین یا از سر جان برخیز

فرمان برمت جانا بنشینم و بر خیزم. =  هفت جمله .

** شبه جمله ها هم یک جمله محسوب می شوند. 

مثال : آفرین ! نقاشی قشنگی کشیده ای :  دو جمله ..

*** گاهی اوقات افعال اسنادی به صورت مخفف می آیند. ( م = هستم  ،،

ی = هستی  ،، ند  =هستند ،،  یم = هستیم ) . اینها هم فعل هستند ولی به 

صورت مخفف. 

مثال : گفتم : مذمت اینان روا مدار که خداوند کرمند ( هستند ). گفت غلطگفتی که 

بنده درمند.( هستند)..

مثال 2 - روزگاری است که سودا زده ی روی توام ( هستم ) = دو جمله.

*** گاهی اوقات جمله ، فقط یک فعل است. به عبارت دیگر فعلها هر چند به

تنهایی در عبارتی قراربگیرند ، یک جمله محسوب می شوند. مثال :

گفتم غم تو دارم ، گفتا غمت سر آید // گفتم که ماه من شو  ، گفتا اگربر آید.

 بیت بالا هشت جمله است.

درس سوم فارسی

معنی لغات:

 تک بیت انتهای صفحه:

   آینه چون نقش توبنمود راست

                      خودشکن آیینه شکستن خطاست

 دانش های ادبی:

 قافیه: راست ،خطاست

 کنایه:خودشکن کنایه از خودت را اصلاح کن

 جناس: آینه، آیینه

  دانش های زبانی:

 بنمود: نمایاند،نشان داد

 معنی شعر:

 اگر آینه ایراد و نقص تو را نشان داد،باید

 آن ایراد را رفع کنی و خودت را اصلاح کنی،

نه اینکه آینه را بشکنی.

 تاریخ ادبیات:

 ****************************************************

 جوانی گه کار و شایستگی است

                             گهِ خود پسندی و پندار نیست

 دانش های ادبی:

قالب شعر:قطعه

قافیه: پندار

 ردیف: نیست

 دانش های زبانی:

 خودپسندی: غرور،تکبر

 پندار: تصور،خیال

 معنی شعر:

ای انسان، دوره ی جوانی،زمان کار وتلاش و

 نشان دادن شایستگی هایت است،نه اینکه

زمان غرور و خیال و توهم

 

 چو بفروختی،از که خواهی خرید؟

                               متاع جوانی به بازار نیست

 دانش های ادبی:

 قافیه: بازار

 جناس: که،به

 تشبیه: متاع جوانی،جوانی را به متاع(کالا)

 تشبیه کرده است.

 مراعات نظیر/تناسب:متاع،بازار،خرید،بفروختی

 تضاد: بفروختی،خرید

 استفهام انکاری:مصراع اول پرسشی است

 که مفهوم انکار دارد.

 دانش های زبانی:

 متاع: کالا

 چو: وقتی که

  معنی شعر:

 ای انسان،وقتی دوران با ارزش جوانی را

 فروختی و به راحتی از دست دادی،این را

 بدان دوران جوانی که از دست رفته هرگز

 برنمی گردد.

 غنیمت شمُر،جزحقیقت مجوی

                      که باری است فرصت،دگربار نیست

 دانش های ادبی:

 قافیه: دگربار

 جناس: باری،بار

 دانش های زبانی:

 باری: بار دیگر،فرصت دوباره

 دگر بار: بار دیگر

 غنیمت شمر: ارزش آن را درک کن

 بیت از چهار جمله درست شده است.

 معنی شعر:

ای انسان،ارزش جوانی خود را بدان و به جز

 حقیقت چیز دیگری را جستجو نکن،چراکه

 جوانی و زندگی انسان یکبار است و تکرار

 نمیشود.

 مپیچ از رهِ راســــت بر راه کج

                        چو در هست،حاجت به دیوار نیست

 دانش های ادبی:

 قافیه: دیوار

 تضاد: راه راست، راه کج

 آرایه ی ادبی:حُسن تعلیل:(مصراع دوم برای

 مصراع اول در حکم تمثیل ونمونه است.)

 جناس: بر،در ـ بر،به

 مراعات نظیر: در، دیوار

 تضاد:هست و نیست

 مصراع دوم ضرب المثل است.

 دانش های زبانی:

ره راست: راه راست،راه درست

 مپیچ: فعل نهی از مصدر پیچیدن

 معنی شعر:

 سعی کن از راه راست خارج نشوی و به راه

نادرست و کج نروی،چراکه تا وقتی در هست

 انسان از دیوار وارد خانه نمیشود.

 زآزادگان بُردباری و ســعی

                          بیاموز، آموختن عـــــــــار نیست

 دانش های ادبی:

 قافیه: عار

 ضرب المثل: آموختن عار نیست،مانندِ:

 پرسیدن عار نیست

 دانش های زبانی:

 عار: ننگ،عیب

 آزادگان: انسان آزاده و وارسته،جوانمردان

 بردباری: شکیبایی،صبوری

 سعی: تلاش و کوشش

 معنی شعر:

 ای انسان سعی کن از انسان های وارسته،

 صبر و تلاش رایاد بگیری و این را بدان

 به چشم بصیرت به خود در نگر

                       تو را تا در آیینه ،زنگــــــــار نیست

 دانش های ادبی:

قافیه: زنگار

 استعاره: آیینه استعاره از دل،شاعر انسان

 را به آیینه ی شفاف و صاف تشبیه کرده

 است.

 استعاره: زنگار:استعاره از گرفتاری ها و

مشکلات زندگی،کدورت ها و آلودگی ها

دانش های زبانی:

 بصیرت: بینش

 زنگار: گرد و غبار

معنی شعر:

 سعی کن با چشم بصیرت به خود و رفتار خود

 نگاه کنی،چرا که اگر آیینه ی دلت دچار گرد و

 غبار وگناه شود دیگر نمیتوانی در آن بنگری

 و حقیقت وجود خود راببینی.

 همی دانه و خوشه ،خروار شد

                      زآغاز ،هر خوشه خــــروار نیست

 دانش های ادبی:

 قافیه: خروار

 مراعات نظیر: دانه، خوشه،خروار

 آرایه ی تکرار: در عبارت "خوشه خروار"

 دانش های زبانی:

 دانه: بذر

 خروار:واحدوزن معادل سیصدوسی و سه کیلو

 معنی شعر:

 حتما این را میدانی که دانه ها و خوشه ها در

 کنار هم جمع میشوندو روزی خروار میشوند

 و از همان ابتدا خروار نبوده اند.

 همه کار ایام درس است و پند

                      دریغا که شاگرد هشیار نیست

                                             " پروین اعتصامی"

 دانش های ادبی:

 قافیه: هشیار

 مراعات نظیر: درس، پند،شاگرد

 دانش های زبانی:

 ایام: روزها،جمع یوم

 پند: نصیحت

 دریغا: افسوس

 معنی شعر:

  تمام زندگی و روزگار پر از درس و نکات پندآموز

 است اما متاسفانه شاگرد و انسانِ آگاهی

 نیست که از این درس های زندگی پند بگیرد.

 تاریخ ادبیات:

 پروین اعتصامی: شاعر پرآوازه ی زبان فارسی

 است که در سال ۱۲۸۵شمسی در شهر تبریز

 دیده به جهان گشود . سروده های او در زمینه ی

 موضوع های اجتماعی ،اخلاقی و انتقادی است

 و حالتی اندرز گونه دارد.پروین در سال ۱۳۲۰

 خورشیدی در گذشت ،آرامگاه وی در شهر قم،

 کنار صحن حضرت معصومه (س)قرار گرفته است.

اختصارات و آغازها در زبان فارسی

اختصارسازی روشی است برای به کار بردن صورت کوتاه شده‌ی یک واژه یا گروه نحوی.

اختصارسازی به روش‌های زیر انجام می‌گیرد:

١- اختصار تک‌حرفی: این نوع اختصار از یک حرف، که معمولن حرف اول یک واژه است، ساخته می‌شود، مانند «ص» به جای صفحه و «ک» به جای «کلی» و «ع» به جای علیه‌السلام .

٢- اختصار چندحرفی: این نوع اختصار از چند حرف، که هر کدام از آن‌ها جداگانه تلفظ می‌شود، ساخته می‌شود. این حروف که معمولن حروف اول واژه‌های یک عبارت هستند، در نوشتار با نقطه از هم جدا می‌شوند، مانند:

«ک. م. م»: کوچک‌ترین مضرب مشترک، «ب. م. م»: بزرگ‌ترین مضرب مشترک، «ش. م. ر»: شیمیایی، میکروبی، رادیواکتیو

٣- ترخیم: در این نوع اختصار دو یا چند حرف از آخر یا اول یا بخشی از آخر یک واژه یا عبارت حذف می‌شود، مانند: «نک» به جای «نگاه کنید» و «قه» به جای «دقیقه» و «آز» به جای آزمایشگاه و «صح» به جای صحیح و «رض» به جای رضوان الله علیه.

۴- فشرده‌سازی: در این نوع اختصار دو یا چند حرف از میان یک کلمه یا بخش‌هایی از میان یک عبارت یا جمله حذف می‌شود، مانند: «تخ» به جای «تاریخ» یا «الخ» به جای «الی آخر» و «قس» به جای «مقایسه کنید» .

۵- آمیزه‌سازی (نحت): در این روش بخش‌هایی از دو واژه حذف می‌شود و آن‌چه باقی می‌ماند با هم ترکیب می‌شود و یک واژه می‌سازد، مانند: نستعلیق (نسخ+ تعلیق)،  توانیر (تولید و +انتقال نیرو)، تشباد (آتش + باد)، پیکاژو (پیکان + پژو).

٦- سرواژه‌سازی (آغازه): در این روش معمولن حروف اول واژه‌های یک عبارت به هم می‌پیوندند و لفظی می‌سازند که می‌توان آن را همچون یک واژه تلفظ کرد، مانند: «سیبا» (سامانه‎ی یکپارچه‌ی بانکی) یا «ساصد» (سازمان صنایع دفاع)، «ساف» (سازمان آزادی‌بخش فلسطین)

در ساختن سرواژه گاهی صورتی حاصل می‌آید که واژه‌ای معنادار است، مانند: «هما» ،که از عبارت (هواپیمایی ملّی ایران) گرفته شده است. اما غالب سرواژه‌ها الفاظی بی‌معنا هستند و فقط با توجه به واژه‌های سازنده‌شان می‌توان به مدلول آن‌ها پی‌برد.

جمله معترضه

جمله معترضه جمله اى است که حذف آن به مفهوم اصلى جمله آسیب نرساند.این گونه جمله معمولا مفهومى از قبیل دعا، نفرین، آرزو،

یا توضیح را به مفهوم اصلى جمله مى افزاید. جمله معترضه گاه

پس از حرف ربط مى آید و گاه به طور مستقل میان دو خطّ تیره قرار مى گیرد:

?ما سرگردانان که همیشه جویاى راه خلوت ترى هستیم، هیچ روزى را در آن جا که روز پیش را به پایان رسانده ایم، آغاز نمى کنیم.? (51)

نکته نگارشى: در کاربرد جمله هاى معترضه، باید جدّاً احتیاط و میانه روى کرد. در هنگام لزوم، باید جمله هاى کوتاه و روان را به عنوان جمله معترضه برگزید، نه آن که معترضه، خود، اصل شود و ترکیبى بدهنجار بیافریند.

حذف ارکان یا اجزاى جمله

حذف باید به یکى از سه قرینه زیر صورت پذیرد:

یک . قرینه ساختارى (‌ عرف زبانى): ?به چپ، چپ!?، ?برپا!?.

دو . قرینه لفظى:

?یک طرفم دریاست و طرف دیگرم، دشت بى انتها (است).?

سه . قرینه معنوى:

? ـ چه کسى در بستر پیامبر به استقبال خطر رفت؟

ـ على (رفت)!?

نکته نگارشى: یکى از کاستى هاى اساسى بسیارى از نوشته ها، حذف بیجاى ارکان یا اجزاى جمله است که معمولا براى کوتاه سازى نوشته صورت مى پذیرد. نویسنده باید به یاد بسپارد که درست نوشتن، مقدّمه زیبانویسى است و نمى توان آن را فداى این کرد; گرچه بى آن، این نیز میسّر نمى شود.

بر ساحل سخن ( شیوه ها و مهارتهای نویسندگی)

نویسنده: ، ابوالقاسم حسینی

منبع :  مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی

شب عاشوراست امشب

انواع "ی "

1-ی مصدری  مانند: خوبی ،بدی

درخت دوستی بنشان که کام دل به بار آرد        نهال دشمنی برکن که رنج بی شمار آرد

2- «ی» نسبت .مانند: چابهاری ، زابلی و...

گوش بر ناله ی مطرب کن و بلبل بگذار           که نگوید سخن از سعدی شیرازی به

3- «ی» نکره .مانند :مردی ،زنی گلی و...

بلبلی برگ گلی خوش رنگ در منقار داشت           واندران برگ و نوا خوش ناله های زار داشت

4- «ی» ضمیر. مانند: رفتی ،گفتی ، می روی و...

ماری تو که هر که را ببینی بزنی            یا بوم که هرکجا نشینی بکنی

5- «ی» تمنّا .مانند:

کاشکی قیمت انفاس بداندی خلق       تا دمی چند که مانده است غنیمت شمرند

6- «ی» شرط و جزا .مانند:

درخت اگر متحرّک شدی زجای به جای            نه جور ارّه کشیدی و نی جفای تبر

7- «ی» لیاقت. به آخر مصدر اضافه می شود. مانند : خوردنی ،بردنی ، افتادنی

منبع:دستورزبان پنج استاد

برگزاری مسابقه بهترین نیایش صبحگاهی

به نام خدا

به :مدارس متوسطه اول ( راهنمایی) شهر و روستا

موضوع : برگزاری مسابقه بهترین نیایش صبحگاهی

       همه ساله در مراسم صبحگاهی مدارس برنامه هایی توسط خود دانش آموزان اجرا می گرددکه متاسفانه رنگ تکرار به خود گرفته است و به همین سبب از اهمیّت این مراسم و توجه دانش آموزان کاسته شده است.

      یکی از این برنامه ها "نیایش صبحگاهی" است.با اجرای دل نشین  مراسم نیایش ؛اصول اعتقادی زیادی از جمله موارد زیر به دانش آموزان عزیز یاد آوری می شود:

**شروع یک روز کاری بانام خدا

**درخواست حاجات از درگاه خداوند

**سپاس و شکرگزاری از نعمت های خداوند

** عشق به میهن

**جدایی ناپذیری کسب علم و حصول تقوا

**ملاک و معیار های یک زندگی سعادتمند

انتظار میرود با همکاری دبیران ادبیات یک ساعت موضوع انشای فارسی مدارس به بهترین

""    نیایش صبحگاهی   ""

اختصاص یافته و از هر مدرسه سه نیایش  برتر به گروه آموزشی ادبیات فارسی  ارسال گردد.  از نفرات برتر تقدیر به عمل خواهد امد.. مهلت ارسال آثار تا 15/9/94می باشد.

متن های ارسالی از کتب و منابع خاص تهیه نشده و فرایند ذهن دانش آموز باشد

  علیر ضا تکلو

مدیر آموزش و پرورش نهاوند

رونوشت :

-         معاون منحترم آموزش متوسطه

-         کارشناس محترم متوسطه اول ( راهنمایی )

-                     پژوهشگاه معلم

مسابقه روان خوانی دانش آموزی گلستان سعدی

به نام خدا

 

موضوع: مسابقه روان خوانی  دانش آموزی گلستان سعدی

منّت خداى را عزّوجلّ که طاعتش موجب قربت است و به شکر اندرش مزید نعمت. هر نفسى که فرو مى‏رود، ممدّ حیات است و چون برمى‏آید، مفرّح ذات؛ پس در هر نفسى دو نعمت موجود است و بر هر نعمتى شکرى واجب.

از دست و زبان که برآید  

   کز عهد ه شکرش به درآید

         در راستای آشنایی دانش‌آموزان با فرهنگ تعلیمی و ادبیات‌اندرزی، گروه ادبیات فارسی دوره متوسطه اول شهرستان نهاوند دومین دوره مسابقه ی گلستان‌خوانی را بین دانش آموزان متوسطه دوره اول برگزار می نماید .

       از مهم‌ترین اهداف این مسابقه آشنایی خانواده‌ها و دانش‌آموزان با فرهنگ تعلیمی و ادبیات اندرزی بوده که به شهادت شاعران و نویسندگان بزرگ، گلستان سعدی پیشرو در ادبیات اخلاقی، اندرزی و تعلیمی است.

       از سویی دیگر تکیه سعدی بر قرآن کریم، احادیث نبوی و سرگذشت عارفان، علما و فیلسوفان جهان اسلام محتوای کلامش را از عظمتی درخور و بی‌نظیر برخوردار ساخته است.

مدارس شهر و روستا  تا مورخه 15/8/1394 اسامی دانش آموزان داوطلب  را به پژوهشگاه معلم ارسال دارند.

      زمان مسابقه هفته اول بهمن در محل پژوهشگاه معلم می باشد .از همکاران محترم ادبیات فارسی انتظار می رود دانش آموزان را راهنمایی نموده و اشکالات احتمالی را بر طرف نمایند.

باب های مسابقه به شرح ذیل می باشد:

 باب سوم- در فضیلت قناعت    باب چهارم - در فواید خاموشی       باب هفتم - در تأثیر تربیت

معیارهای ارزشیابی دانش آموزان :

1-نحوه و لحن خواندن     2- تاثیر گذاری در مخاطب     3- نحوه شروع و به پایان بردن متن 

4- بی غلط خواندن         5- خلاقیت و نو آوری           6- توجه به موسیقی واژه ها  

 7- بهره گیری از زبان بدن در حین خواندن

گروه آموزشی ادبیات فارسی دوره اول متوسطه نهاوند