اختصارات و آغازها در زبان فارسی

اختصارسازی روشی است برای به کار بردن صورت کوتاه شده‌ی یک واژه یا گروه نحوی.

اختصارسازی به روش‌های زیر انجام می‌گیرد:

١- اختصار تک‌حرفی: این نوع اختصار از یک حرف، که معمولن حرف اول یک واژه است، ساخته می‌شود، مانند «ص» به جای صفحه و «ک» به جای «کلی» و «ع» به جای علیه‌السلام .

٢- اختصار چندحرفی: این نوع اختصار از چند حرف، که هر کدام از آن‌ها جداگانه تلفظ می‌شود، ساخته می‌شود. این حروف که معمولن حروف اول واژه‌های یک عبارت هستند، در نوشتار با نقطه از هم جدا می‌شوند، مانند:

«ک. م. م»: کوچک‌ترین مضرب مشترک، «ب. م. م»: بزرگ‌ترین مضرب مشترک، «ش. م. ر»: شیمیایی، میکروبی، رادیواکتیو

٣- ترخیم: در این نوع اختصار دو یا چند حرف از آخر یا اول یا بخشی از آخر یک واژه یا عبارت حذف می‌شود، مانند: «نک» به جای «نگاه کنید» و «قه» به جای «دقیقه» و «آز» به جای آزمایشگاه و «صح» به جای صحیح و «رض» به جای رضوان الله علیه.

۴- فشرده‌سازی: در این نوع اختصار دو یا چند حرف از میان یک کلمه یا بخش‌هایی از میان یک عبارت یا جمله حذف می‌شود، مانند: «تخ» به جای «تاریخ» یا «الخ» به جای «الی آخر» و «قس» به جای «مقایسه کنید» .

۵- آمیزه‌سازی (نحت): در این روش بخش‌هایی از دو واژه حذف می‌شود و آن‌چه باقی می‌ماند با هم ترکیب می‌شود و یک واژه می‌سازد، مانند: نستعلیق (نسخ+ تعلیق)،  توانیر (تولید و +انتقال نیرو)، تشباد (آتش + باد)، پیکاژو (پیکان + پژو).

٦- سرواژه‌سازی (آغازه): در این روش معمولن حروف اول واژه‌های یک عبارت به هم می‌پیوندند و لفظی می‌سازند که می‌توان آن را همچون یک واژه تلفظ کرد، مانند: «سیبا» (سامانه‎ی یکپارچه‌ی بانکی) یا «ساصد» (سازمان صنایع دفاع)، «ساف» (سازمان آزادی‌بخش فلسطین)

در ساختن سرواژه گاهی صورتی حاصل می‌آید که واژه‌ای معنادار است، مانند: «هما» ،که از عبارت (هواپیمایی ملّی ایران) گرفته شده است. اما غالب سرواژه‌ها الفاظی بی‌معنا هستند و فقط با توجه به واژه‌های سازنده‌شان می‌توان به مدلول آن‌ها پی‌برد.