انواع "ی "

1-ی مصدری  مانند: خوبی ،بدی

درخت دوستی بنشان که کام دل به بار آرد        نهال دشمنی برکن که رنج بی شمار آرد

2- «ی» نسبت .مانند: چابهاری ، زابلی و...

گوش بر ناله ی مطرب کن و بلبل بگذار           که نگوید سخن از سعدی شیرازی به

3- «ی» نکره .مانند :مردی ،زنی گلی و...

بلبلی برگ گلی خوش رنگ در منقار داشت           واندران برگ و نوا خوش ناله های زار داشت

4- «ی» ضمیر. مانند: رفتی ،گفتی ، می روی و...

ماری تو که هر که را ببینی بزنی            یا بوم که هرکجا نشینی بکنی

5- «ی» تمنّا .مانند:

کاشکی قیمت انفاس بداندی خلق       تا دمی چند که مانده است غنیمت شمرند

6- «ی» شرط و جزا .مانند:

درخت اگر متحرّک شدی زجای به جای            نه جور ارّه کشیدی و نی جفای تبر

7- «ی» لیاقت. به آخر مصدر اضافه می شود. مانند : خوردنی ،بردنی ، افتادنی

منبع:دستورزبان پنج استاد

برگزاری مسابقه بهترین نیایش صبحگاهی

به نام خدا

به :مدارس متوسطه اول ( راهنمایی) شهر و روستا

موضوع : برگزاری مسابقه بهترین نیایش صبحگاهی

       همه ساله در مراسم صبحگاهی مدارس برنامه هایی توسط خود دانش آموزان اجرا می گرددکه متاسفانه رنگ تکرار به خود گرفته است و به همین سبب از اهمیّت این مراسم و توجه دانش آموزان کاسته شده است.

      یکی از این برنامه ها "نیایش صبحگاهی" است.با اجرای دل نشین  مراسم نیایش ؛اصول اعتقادی زیادی از جمله موارد زیر به دانش آموزان عزیز یاد آوری می شود:

**شروع یک روز کاری بانام خدا

**درخواست حاجات از درگاه خداوند

**سپاس و شکرگزاری از نعمت های خداوند

** عشق به میهن

**جدایی ناپذیری کسب علم و حصول تقوا

**ملاک و معیار های یک زندگی سعادتمند

انتظار میرود با همکاری دبیران ادبیات یک ساعت موضوع انشای فارسی مدارس به بهترین

""    نیایش صبحگاهی   ""

اختصاص یافته و از هر مدرسه سه نیایش  برتر به گروه آموزشی ادبیات فارسی  ارسال گردد.  از نفرات برتر تقدیر به عمل خواهد امد.. مهلت ارسال آثار تا 15/9/94می باشد.

متن های ارسالی از کتب و منابع خاص تهیه نشده و فرایند ذهن دانش آموز باشد

  علیر ضا تکلو

مدیر آموزش و پرورش نهاوند

رونوشت :

-         معاون منحترم آموزش متوسطه

-         کارشناس محترم متوسطه اول ( راهنمایی )

-                     پژوهشگاه معلم

مسابقه روان خوانی دانش آموزی گلستان سعدی

به نام خدا

 

موضوع: مسابقه روان خوانی  دانش آموزی گلستان سعدی

منّت خداى را عزّوجلّ که طاعتش موجب قربت است و به شکر اندرش مزید نعمت. هر نفسى که فرو مى‏رود، ممدّ حیات است و چون برمى‏آید، مفرّح ذات؛ پس در هر نفسى دو نعمت موجود است و بر هر نعمتى شکرى واجب.

از دست و زبان که برآید  

   کز عهد ه شکرش به درآید

         در راستای آشنایی دانش‌آموزان با فرهنگ تعلیمی و ادبیات‌اندرزی، گروه ادبیات فارسی دوره متوسطه اول شهرستان نهاوند دومین دوره مسابقه ی گلستان‌خوانی را بین دانش آموزان متوسطه دوره اول برگزار می نماید .

       از مهم‌ترین اهداف این مسابقه آشنایی خانواده‌ها و دانش‌آموزان با فرهنگ تعلیمی و ادبیات اندرزی بوده که به شهادت شاعران و نویسندگان بزرگ، گلستان سعدی پیشرو در ادبیات اخلاقی، اندرزی و تعلیمی است.

       از سویی دیگر تکیه سعدی بر قرآن کریم، احادیث نبوی و سرگذشت عارفان، علما و فیلسوفان جهان اسلام محتوای کلامش را از عظمتی درخور و بی‌نظیر برخوردار ساخته است.

مدارس شهر و روستا  تا مورخه 15/8/1394 اسامی دانش آموزان داوطلب  را به پژوهشگاه معلم ارسال دارند.

      زمان مسابقه هفته اول بهمن در محل پژوهشگاه معلم می باشد .از همکاران محترم ادبیات فارسی انتظار می رود دانش آموزان را راهنمایی نموده و اشکالات احتمالی را بر طرف نمایند.

باب های مسابقه به شرح ذیل می باشد:

 باب سوم- در فضیلت قناعت    باب چهارم - در فواید خاموشی       باب هفتم - در تأثیر تربیت

معیارهای ارزشیابی دانش آموزان :

1-نحوه و لحن خواندن     2- تاثیر گذاری در مخاطب     3- نحوه شروع و به پایان بردن متن 

4- بی غلط خواندن         5- خلاقیت و نو آوری           6- توجه به موسیقی واژه ها  

 7- بهره گیری از زبان بدن در حین خواندن

گروه آموزشی ادبیات فارسی دوره اول متوسطه نهاوند

نکاتی در خصوص قالب چهار پاره

موضوع : نکاتی در خصوص قالب چهار پاره

  

چهار پاره ، عنوانی عام است برای شعری که از بندهای چهار مصراعی تشکیل شده باشد و در هر بند، بعضی مصراعها با هم ؛ هم قافیه باشند. مشهورترین شکل چهارپاره که رواجی عام هم یافته، آن است که مصراعهای دوّم و چهارم هر بند، هم قافیه باشند

 

 به دیگر تعریف :چهارپاره، از قالبهاى جدید شعر فارسى، متشکل از چند بندِ چهار مصراعى که در معنا پیوسته و در قافیه مختلف‌اند. حداقل بندها دوتاست و حداکثرى براى آنها تعیین نشده است. قافیه در چهارپاره می‌تواند حالات متفاوتى داشته باشد.

چهارپاره که "دوبیتی پیوسته" نیز نامیده شده، در دوره های نخست شعر فارسی وجود نداشته است. بنا بر نظر مرحوم دکتر یوسفی "سابقه سرودن دوبیتی های پیوسته شاید به اوایل قرن نهم هجری میرسد." ولی این قالب، بیش ترین رواج را در اوایل قرن حاضر و در میان شاعرانی داشته که ضمن حفظ مشخصات اصلی قالبهای کهن، آزادی عمل در انتخاب قافیه را در بیش ترین حدّ ممکن طلب می کرده اند; و می دانیم که چهارپاره حتّی از مثنوی نیز آزادتر است چون شاعر در هر دو بیت(چهار مصراع)، فقط یک بار باید به دنبال قافیه بگردد (مصراع چهارم را با دومی هم قافیه کند.) در حالی که در مثنوی، در دو بیت باید دو قافیه پیدا کند. 

در میان اشعار کلاسیک فارسی، این قالب جدیدترین قالب بوده و پس از مشروطیت در ایران رواج یافته‌است. این قالب شعری از دوبیتی‌هایی با معنای منسجم تشکیل شده‌است. با این تفاوت که بر خلاف دو بیتی معمولاً مصرع‌های اول با مصرع‌های دوم و چهارم هم قافیه نیست و از لحاظ وزن نیز کافیست که مصرع‌ها هم وزن باشندمعروف ترین شعرایی که در این قالب طبع آزمایی کرده‌اند فریدون توللی، فریدون مشیری، مهدی سهیلی و پرویز خانلری می‌باشند.

  بنا بر تعاریف یاد شده چهار پاره ها اشعاری هستند که هربند آن ازچهارمصراع تشکیل می شود اما از نظر ارائه مفهوم بندها در طول هم قرار دارند ویک مضمون واحد را ارائه می دهند.

.شاعرانی که این قالب را به کار گرفته اند به خاطر نوجویی ها وپیدا کردن راه هایی جدید وایجاد تفنن قافیه این نوع اشعار را به اشکال مختلف به کار گرفته اند:

 1)فقط مصراع دوم و چهارم را هم قافیه کرده اند:

بلم آرام چون قویی سبک بار

به نرمی بر سر کارون همی رفت

به نخلستان ساحل قرص خورشید

زدامان افق بیرون همی رفت

2)مصراع های اول وسوم به یک قافیه ومصراع های دوم وچهارم را در قافیه ای دیگر به کار گرفته اند:

بیایید ای کبوترهای دلخواه

بدان کافورگون پاها چو شنگرف

بپرید از فراز بام وناگاه

به گرد من فرود آیید چون برف

3)مصراع اول وچهارم به یک قافیه و دوم و سوم رابه قافیه ای دیگر به کار برده اند:

اردوی ستم خسته وعاجز شد وبرگشت

برگشت نه میل خود از حمله احرار

ره باز شدو گندم و آذوقه به خروار

هی وارد تبریز شد از هر در و هر دشت

باید توجه داشت نوع اول چهارپاره ها بیش از اشکال دیگر رواج یافت وتا حدود سال های 1340که شعر آزاد نیمایی رواج گسترده یافت رایج ترین ومعمول ترین شکل شعر نو بوده است ودر حقیقت می توان گفت این قالب حد وسط شعر سنتی وآزاد نیمایی بود و شاعرانی که هنوز دلبستگی هایی به قالب های سنتی شعر فارسی داشتند ونمی خواستند از آن شیوه کاملا دوری کنند آن را برگزیده بودند.

کمیسیون فناوری آماده دریافت  نظرات همکاران در خصوص مطالب یاد شده می باشد

با تشکر

انواع " را "

اقسام« را» در فارسی بیشتر از مطالب این نوشته است به همین علّت موارد پرکاربرد «را» در دروس ادبیات و زبان فارسی دبیرستان  را در زیر نوشته ام امید که مفید واقع شود.

1- رای فکّ اضافه :در این مورد «را» هنگام معنی به صورت کسره در زیر یکی از کلمات ظاهر می شود.

مانند: سلام او در وقت صباح،مومنان را صبوح است.معنی:سلام او در وقت صباح صبوحِ مومنان است. عرب را به جایی رسیدست کار «کارِ عرب»

2- به جای حروف اضافه

الف) حرف اضافه ی بر: تن بی سرت را که خواهد گریست.

ب) به جای حرف اضافه ی از :اسکندر رومی را پرسیدند.

 قضا را در آمد یکی خشک سال     که شد بدر سیمای مردم هلال

پ) به جای حرف اضافه ی به : همه ی قصّه ی خویش موسی را بگفتند.

ت)  به جای حرف اضافه ی برای :یکی را بفرستیم تا ما را خوردنی آورد.

3- نشانه ی مالکیّت: در این صورت همیشه با فعل بودن و مشتقّات آن می آید.

اگر مردم را با گوهر اصل گوهر هنر نباشد صحبت هیچ کس را به کار نیاید.

کافری را غلامی بود صاحب گوهر.

 

نکاتی که در تدریس درس ادبیات، باید مدّ نظر داشت:

با توجه به طراحی شیوه های جدید آموزشی، استفاده از روش های مشارکتی و فعّال تدریس، امری ضروری است.

·         به تعداد دانش آموزان، روش تدریس وجود دارد.

·        در تمام روش های تدریس مشارکتی و فعّال دانش آموزان را سوار قایقی کرده ایم ؛ آن ها باید پارو بزنند و معّلم راهنمایی کند.

·        سعی کنیم دانش آموزان را با مطالب درس، درگیر کنیم ؛ درست گفته اند که : اگر به من درس بدهید ،حفظ می کنم ؛ اگر به من بگویید فراموش می کنم و اگر مرا درگیر کنید، یاد می گیرم.

·        خود ارزیابی ها کاری کاملاً شفاهی و دانش آموز خودش می فهمد که چه قدر فهمیده، صورت سوال را می خواند و جنبه ی روانی دارند . سوال چهارم گویای این است که : خودتان یک سوال بنویسید و به آن پاسخ دهید و سؤالات دیگری هم می توانید مطرح کنید . نیازی به نوشتن و پاسخ خودارزیابی در کتاب نیست .

·        دانش های زبانی به روش استقرایی و استفاده از مثال تدریس شود و از اطلاعات اضافی که باعث انباشت ذهن و خستگی دانش آموز شود، جداً پرهیز گردد . فقط در حدّ کتاب درسی گفته شود نه بیشتر .

·        در کارهای گروهی، دانش آموزان از هم یاد می گیرند ؛ می آموزند و می آموزانند ؛ به موقع سکوت می کنند و حرف می زنند و رفتار اجتماعی را در خود نهادینه می کنند . به دو سؤال از سؤالات بخش کارگروهی پرداخته شود .

·        اغلب سؤالات بخش نوشتن ارزش املایی و انشایی دارند .

·        هم خانواده، مختصّ زبان عربی است و در زبان های پیوندی وجود ندارد . در زبان فارسی با تساهل و تسامح قائل به هم خانواده برای واژه گانیم .

·        استفاده از مترادف واژگان و روابط معنایی، برای زیبایی و تأثیر بیشتر کلام در مخاطب است .

·        شرط تلفظ برای واژگان وارداتی، زبان مقصد است . مثلاً، عید در عربی "عِید"، اما در فارسی "عَید" تلفظ می شود .

انواع اضافه به زبان ساده

تعریف اضافه اضافه آن است که اسمی را به اسم دیگری نسبت دهیم. نشانه نسبت کسره ای است که میان آن دو می آید. مثال: مدادِ حسن، خانه ی علی

اقسام اضافه

اضافه تخصیصی

اضافه ملکی

 اضافه تشبیهی

 اضافه استعاری

 اضافه توضیحی

 اضافه بیانی

 اضافه مقارنت

 اضافه بنوت

اضافه تخصیصی

در این نوع از اضافه، مضاف به مضاف الیه اختصاص دارد.

    مثال : دراطاق ،گودال آب،زنگ مدرسه

اضافه ملکی(تملیکی)

اضافه ملکی: در این نوع از اضافه، میان مضاف و مضاف الیه رابطه مالک وملک بر قرار است .

مثال : صاحب باغ، کتاب داریوش،

                 خانه ی احمد

اضافه تشبیهی

اضافه تشبیهی : در این اضافه میان مضاف و مضاف الیه رابطه شباهت برقرار است.

مثال : قد سرو، ابروی کمان، لب لعل ،مهد زمین

                 فراش باد،تیر مژگان

اضافه استعاری

اضافه استعاری: در این نوع از اضافه، مضاف در غیر از معنی حقیقی خود استعمال شده باشد.

مثال :       دست روز گا ر،چشم روزگار،

                        روی سخن

اضافه توضیحی

توضیحی: در این نوع از اضافه، مضاف اسم عام است و مضاف الیه نام مضاف را بیان می کند.

مثال : شهر شیراز، روز جمعه،عید نوروز

اضافه بیانی(جنسی)

اضافه بیانی :آن است که مضاف الیه جنس مضاف را بیان کند.

مثال: ظرف مس، تیر آهن،گوشواره ی طلا

ظرف سفال،لباس پشم

اضافه مقارنت(اقترانی)

اضافه مقارنت : در این نوع از اضافه، میان مضاف و مضاف الیه معنی مقارنت و همراهی است.

مثال: پای ارادت،دیده ی احترام،چشم ادب

اضافه بنوت

اضافه بنوت: در آن ، اسم فرزند بر پدر یا مادر افزوده می شود.

مثال :سام نریمان، رستم زال،مسعود سعد

فکّ اضافه:

وقتی کسره ی اضافه از بین مضاف ومضاف الیه حذف شودآن را فکّ اضافه می نامند،در این حالت مضاف ومضاف الیه درحکم یک کلمه ی مرکب است.
مانند:
 پدر زن،صاحبدل،چادرنماز،سرلشکر

اضافه ی توصیفی:

اضافه ی موصوف است به صفت (همان موصوف وصفت) مانند:پدرمهربان،دیوار بلند، شمشیر تیز،مردشجاع

اضافه ی تأکیدی را نیز برخی به اقسام اضافه ها افزوده اند مانند:
 مست مست ، بزرگ بزرگ

تفاوت اضافه توصیفی با سایر اضافه ها

صفت از موصوف جا شدنی نیست وجزئی از آن است.در صورتی که مضاف الیه جزء مضاف نیست واز اسم جدایی است.در مثال :

 پدر مهربان،مهربانی جدا از پدر نیست ولی پدر علی ،پدر غیر از علی وجدا می باشد.

با افزودن فعل ربطیبه آخر اضافه توصیفی ،جمله ی اسمیه ساخته می شودولی در سایر اضافات جمله ی اسمیه درست نمی شود:

                     پدر مهربان ← پدر مهربان است

رای فک اضافه آن است که بین مضاف ومضاف الیه می آید و جای آن را تغییرمی دهد.»در نتیجه اگر جمله دارای« رای» فکّ اضافه معنی شود رای فکّ اضافه حذف شده جای مضاف ومضاف الیه نیز عوض می شود.

دونکته مهم درمورد "یـ "

دونکته مهم درمورد "یـ "

اگر دو حرف هم شکل و مثل هم در کنار هم باشند اولی صدای "ایـ " و دومی صدای "یـ" بدهد هردورا می خوانیم ولی ققط یکی را می نویسیم.

مانند:

زیارت - میان - زیاد- زیان -زیادی - بیابان- داریوش -بیا - خیار

هرگاه دوحرف همشکل و مثل هم درکنار هم باشند که اولی صدای "یِ" و دومی صدای "ایـ " بدهد هردو را هم می خوانیم و هم می نویسیم.

مانند:

دایی - بیایید - پاییز - روییده  - پایین - زیبایی - روستایی - می آییم - شنوایی - بینایی - دانایی

توضیحی دیگردرمورد این دونکته:

هرگاه "ایـ " و "یِ" در دوبخش متفاوت باشد یکی را می نویسیم .

مثل : زیاد - بیا

هرگاه "ایـ" و "یِ" هردودر یک بخش باشند هردو را می نویسیم .

مثل : پایین - پاییز

به کار گیری نا صحیح بعضی اصطلاحات

_* جمله هایی مانند :

من به او مظنون هستم  ( می خواهند بگویند: من به او بدگمان هستم)

او در این قضیه ظنین است ( می خواهند بگویند: او در این قضیه مورد شک و گمان قرار دارد)

هر دو نادرست و درست وارونه ی آن درست است.

ظنین  صفت فاعلی و به معنی  کسی است که به دیگری بدگمان است و مظنون صفت مفعولی و به معنی  کسی است که مورد شک و بدگمانی قرار دارد. یعنی صورت درست  این جملات می شود:

من به او ظنین هستم .( یعنی من به او بدگمان هستم)

او در این قضیه مظنون است. ( یعنی او در این قضیه مورد شک و گمان قرار دارد)

 

_* مصدر عربی فقدان به معنی کم کردن، کم شدن و از دست دادن  است و معنی  نبود  ندارد  و درمورد مرگ و فوت کسی هم باید گفت:  در گذشت، یا رخت بر بست.

 

_* یا می گویند: " کاسه ای زیر نیم کاسه وجود دارد ". در حالی که کاسه هرگز زیر نیم کاسه جای نمی گیرد و در ادبیات هم همیشه گفته اند: زیر کاسه نیم کاسه ای وجود دارد.

 

_* شعر سعدی، یعنی:  " بنی آدم اعضای یک پیکرند " را " بنی آدم اعضای یکدیگرند " می گویند.

 

_* هنگامی که دانش آموزی در پایان سال تحصیلی در برخی از درس ها نمره ی کافی برای قبولی نمی آورد می گوید در فلان و فلان درس تجدید شدم و یا درباره ی کسی می گویند فلانی امسال تجدید شد. حال آن که این  نه خود دانش آموز،  بلکه درس های نمره نیاورده است که تجدید می شود و در شهریور ماه باید دوباره جدید شده و از نو امتحان داده شود ، چون این دانش آموزی تجدیدی شده است و باید او را تجدیدی، یعنی دارنده ی درس های تجدید شده نامید.