نکته های ادبی درس مام میهن

💎 بخش ۲ : 

مضاف الیه

بود : فعل ربطی

از : حرف اضافه

ایشان : متمم

یکی : به نظر بدل نهاد باشد

دانش های ادبی :

آرایه ی خاصی دیده نمی شود . واژگان (کودکی و یکی ) قافیه اند.

🔻گفت همانا که در این همرهان

صورت این حال نماند نهان

بیت دو جمله است . گفت / همانا که در این همرهان صورت این حال نماند نهان /

برگردان بیت به نثر روان :کودک گفت که یقینا جریان این حادثه در میان این جمع پوشیده نخواهد ماند .

برسی دستوری :

گفت : فعل 

فاعل: او

همانا : قید تاکید

که : حرف ربط وابسته ساز

در : حرف‌اضافه

این : صفت اشاره

همرهان : متمم 

صورت : نهاد

این : صفت اشاره

حال : مضاف الیه

نماند: فعل

نهان : مسند

دانش های ادبی :

در بیت واج آرایی (ه) دیده می شود و در واژه ی ( حال ) نیز ایهام وجود دارد.

یکی در معنی زمان حال و آن دگر حالت .

واژگان ( همرهان و نهان ) قافیه اند .

🔻چون که مرا زین همه دشمن نهند

تهمت این واقعه بر من نهند

بیت دو جمله است . مصراع اول یکی و مصراع دوم یکی دیگر .

برگردان بیت به نثر روان :تهمت این واقعه را به گرد من می اندازند زیرا مرا دشمن او می دانند .

بررسی دستوری :

چون که : حرف ربط وابسته ساز

مرا = من را : مفعول و حرف نشانه

زین = از این : حرف اضافه و صفت اشاره

همه : متمم

دشمن : مسند

نهند : فعل گذرا بر مفعول و مسند

این جمله از نوع جملات چهار جزیی است به این شکل ( نهاد + مفعول + مسند + فعل )

تهمت : مفعول

این : صفت اشاره

واقعه : مضاف الیه

بر : حرف اضافه

من : متمم

نهند : فعل

نهند اولی = نامیدن و دانستن

نهند دومی = قرار دادن و گذاشتن

دانش های ادبی :

جناس تام بین ( نهند و نهند )

بیت ذوقافیتین هست / قافیه های اول ( دشمن و من ) و قافیه های دوم ( نهند و نهند )

🔻زی پدرش رفت و خبردار کرد

تا پدرش چاره ی آن کار کرد

بیت سه جمله است . زی پدرش رفت / و خبردارکرد / تا پدرش چاره ی آن کار کرد/

دو جمله ی مصراع اول از نوع جملات مرکب همپایه هستند و جمله مصراع دوم از نوع وابسته

برگردان بیت به نثر روان :به سوی پدر او رفت و اورا از این ماجرا آگاه ساخت تا اینکه پدرش ای کار را چاره کرد .

بررسی دستوری :

زی : حرف اضافه

پدر : متمم

ش : مضاف الیه

رفت : فعل

و : حرف ربط همپایه ساز 

خبردار: مسند

کرد : فعل

تا : حرف ربط

پدر : نهاد 

ش : مضاف الیه 

چاره : مسند

کرد : فعل

آن : صفت اشاره

کار : مفعول

دانش های ادبی :

تکرار دو واژه ی ( پدرش ) و نیز وجود جناس اختلافی در دو واژه ی ( دار و کار)

به زیبایی بیت افزوده است و هم چنین واژگان ( خبردار و کار ) باهم قافیه اند و ( کرد ) در هردو مصراع ردیف اند .

🔻هر که در او گوهر دانایی است

بر همه چیزیش توانایی است

بیت دو جمله است . مصراع اول یکی و مصراع دوم یکی دیگر .

برگردان بیت به نثر روان : هر کس که در وجودش گوهر دانایی وجود دارد بر انجام هر کاری برای او توانایی وجود دارد .

بررسی دستوری :

هر : صفت مبهم

که ( کس که ) : نهاد

در : حرف اضافه

او : متمم

جوهر : نهاد 

دانایی : مضاف الیه

است : فعل غیر اسنادی

بر : حرف اضافه

همه : صفت مبهم

چیزی : متمم

ش : متمم یا مضاف الیه

توانایی : نهاد

است : فعل غیر اسنادی

دانش های ادبی :

واژه جوهر معرب گوهر است . تناسب زیبا بین واژگان ( دانایی و توانایی )

واژگان ( دانایی و توانایی ) قافیه اند و ( است ) ردیف .

🔻دشمن دانا که غم جان بود

بهتر از آن دوست که نادان بود

بیت در کل سه جمله است . دو جمله در مصراع اول به صورت جمله مرکب با (که ) تاویلی و دو جمله ی

دیگر در مصراع دوم از نوع جملات مرکب با (که ) ربط ساده .

برگردان بیت به نثر روان :دشمن دانایی که برای روح انسان غم و اندوه باشد بهتر از آن دوستی هست که نادان باشد .

بررسی دستوری :

دشمن : مسند الیه

دانا : صفت

که : حربط وابسته ی تاویلی

غم : مسند

جان : مضاف الیه

بود : فعل ربطی ( اسنادی )

بهتر : مسند

از : حرف اضافه

آن : صفت اشاره

دوست : متمم

است ( فعل محذوف )

که : حرف ربط وابسته ساز

نادان : مسند

بود : فعل ربطی(اسنادی)

دانش های ادبی :

ترکیب اختصاصی ( غم جان ) و ترکیب وصفی ( دشمن دانا ) و وجود تضاد یا طباق میان واژگان ( دشمن و دوست ) و ( دانا و نادان ) و تناسب میان ان ها به زیبایی های بیت دو

چندان افزوده است .

واژگان ( جان و نادان ) قافیه اند و (بود ) ردیف اند