بعضی نمادهای فارسی

نقش نمادین حیوانات در ادبیات فارسی

در ادبیات فارسی _ از دیرباز تا کنون _ شاعران و ناثرانی بوده‌اند و هستند که کلام‌ خود را به زیور خیال آراسته‌اند.‌ یکی‌از زیورآلات زیبای خیال، صنعت «نماد» است؛ قبل‌ها _ حتیٰ الآن، ولی بسیار کم _  از این رو که اُدَبا در تنگنای سیاسی_حکومتی به‌سر می‌بردند، برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی (جسمی و معنوی)، نوشته‌های خود را نمادین می‌نگاشتند تا در هر شرایطی راهی برای انکار و گریز داشته باشند. نمونهٔ بارز این گفته، اثر «کلیله و دمنه» با دُزِ ملیح سیاسی‌ست. در ادامهٔ متن حدود پنجاه‌تا از حیوانات را با نقش‌های ایفایی‌شان آورده‌ام:

۱_ آهو: نماد آزادگی و بی‌گناهی؛

۲_ اسب: نماد نجابت و هوشیاری؛

۳_ پلنگ: نماد تکبر و بلندپروازی؛

۴_ پشه: نماد ضعف و ناتوانی؛

۵_ جغد: نماد شومی و نحسی؛

۶_ باز: نماد نیک فالی؛

۷_ بره: نماد معصومیت؛

۸_ خرس: نماد پُر خوری؛

۹_ بلبل: نماد شیدایی، عاشقی، و دل‌باختگی؛

۱۰_ خرگوش: نماد غفلت؛

۱۱_ بوقلمون: نماد چند رنگی و بی‌ثباتی؛

۱۲_ روباه: نماد مکر و حیله؛

۱۳_ بزغاله: نماد شیطنت؛

۱۴_ بز: نماد دانایی؛

۱۵_ سگ: نماد وفاداری؛

۱۶_ ببر: نماد ضعیف‌کُشی؛

۱۷_ شیر: نماد شجاعت و قدرت؛

۱۸_ شترمرغ: نماد بهانه.جویی؛

۱۹_ پرستو: نماد نیکی و بهار؛

۲۰_ شتر: نماد کینه‌توزی؛

۲۱_ طوطی: نماد تقلید؛ 

۲۲_ عقاب: نماد خودپسندی و تکبر؛

۲۳_ کرکس: نماد مفت‌خوری؛

۲۴_ لک‌لک: نماد شادی و نشاط؛

۲۵_ سیمرغ: نماد بلندپروازی و همت؛

۲۶_ زرافه: نماد بلندی؛

۲۷_ کلاغ: نماد شومی، نحسی، و خبرچینی؛

۲۸_ ماهی: نماد زیبایی و امید؛

۳۰_ گربه: نماد بی‌وفایی و دزدی؛

۳۱_ گوسفند: نماد خون‌سردی؛

۳۲_ فیل: نماد یک‌دلی و قدرت؛

۳۳_ گرگ: نماد درندگی و قدرت؛

۳۴_ نهنگ: نماد درندگی و عظمت؛

۳۵_ موش: نماد حقارت؛

۳۶_ کفتار: نماد زشتی، نحسی، و پلشتی؛

۳۷_ میمون: نماد تقلید و اطوار؛

۳۸_ مار: نماد خوش ظاهری و بد باطنی؛

۳۹_ عقرب: نماد زیرکی و خودنمایی؛

۴۰_ هما: نماد سعادت و خوش‌بختی؛

۴۱_ قناری: نماد خوشی و شادی؛

۴۲_ قورباغه: نماد زشتی؛

۴۳_ هدهد: نماد مژده‌دهی و خبر خوب؛

۴۴_ کرگدن: نماد تنومندی و پُر زوری؛

۴۵_ طاووس: نماد زیبایی و غرور؛

۴۶_ الاغ: نماد نفهمی، کودنی، و سخت‌کاری؛

۴۷_ ملخ: نماد بی‌خیالی و راحت‌طلبی؛

۴۸_ خفاش: نماد جهل، نادانی، و نسیان؛

۴۹_ مگس: نماد مزاحمت و وصلهٔ اضافه بودن؛

۵۰_ دلفین: نماد انسانیت و مهربانی.