روش های تشخیص ترکیب وصفی ( موصوف و صفت ) از ترکیب اضافی ( مضاف و مضاف الیه )

هرگاه دو کلمه به وسیله ی « ــِ » به هم اضافه شوند ترکیب می سازند .مثل :

دستِ پاک –کوهِ بلند –کتابِ فارسی –چشم ِمن –خودروی زیبا - دخترِ ایرانی –الماسِ درخشان

همه ی مثال های بالا ترکیب هستند. ولی نوع هر یک با دیگری فرق دارد که در ذیل روش تشخیص آن ها آورده می شود . قبل از آن بهتر است بدانیم که :

نکته : هرگاه آخر کلمه ی اول این سه حرف « و – ا- ه »باشد هنگام اضافه شدن به هم دیگر بجای کسره « -ِ » ، «ی » می گیرند . مثل :

هوا- هوای تهران

آهو –آهوی وحشی

خانه –خانه ی بزرگ

روش های تشخیص
1- کسره بین دو کلمه را حذف می کنیم سپس بعد از کلمه ی اول ویرگول می گذاریم و در آخر فعل (است)قرارمی دهیم . اگر عبارت معنی داد ترکیب وصفی و اگر معنی نداد ترکیب اضافی است .

مثال

اتاقِ تمیز –اتاقْ ، تمیز است : چون معنی دارد ترکیب وصفی است یعنی کلمه ی اتاق «موصوف» و کلمه ی تمیز« صفت »است .

اتاقِ مدیر – اتاقْ، مدیر است :چون معنی ندارد ترکیب اضافی است یعنی کلمه ی اتاق «مضاف» و کلمه ی مدیر « مضاف الیه »است .
2- به آخر کلمه ی دوم (تر) اضافه کنید اگرعبارت معنی داد ترکیب وصفی است.و اگر معنی نداد ترکیب اضافی است .
مثال

مادرِ دلسوز –مادرِدلسوزتر : چون معنی دارد ترکیب وصفی است یعنی کلمه ی مادر «موصوف» و کلمه ی دلسوز« صفت »است .

مادرِ من –مادرِ من تر : چون معنی ندارد ترکیب اضافی است یعنی کلمه ی ماد «مضاف» و کلمه ی من « مضاف الیه »است .

3- کلمه ی بسیار را در وسط دو کلمه قرار می دهیم ؛ اگرعبارت معنی داد ترکیب وصفی است.و اگر معنی نداد ترکیب اضافی است .

شهرِ تمیز –شهرِ بسیار تمیز : چون معنی دارد ترکیب وصفی است یعنی کلمه ی شهر «موصوف» و کلمه ی تمیز « صفت »است .

شهرِ تکاب –شهرِ بسیار تکاب : چون معنی ندارد ترکیب اضافی است یعنی کلمه ی شهر «مضاف» و کلمه ی تکاب « مضاف الیه »است .

4 –کلمه ی « ی» را در آخر کلمه ی اول اضافه می دهیم ؛ اگرعبارت معنی داد ترکیب وصفی است. و اگر معنی نداد ترکیب اضافی است

مثال : دستِ تمیز- دستی تمیز : چون معنی دارد ترکیب وصفی است یعنی کلمه ی دست «موصوف» و کلمه ی تمیز « صفت »است .

کیفِ حسن –کیفی حسن : چون معنی ندارد ترکیب اضافی است یعنی کلمه ی کیف «مضاف» و کلمه ی حسن «مضاف الیه »است .