درس ششم فارسی نهم - آداب زندگانی

بدان که مردم بی هنر مادام بی سود باشد، چون مغیلان که تن دارد و سایه ندارد؛

 ای پسر بدان که انسان بی فضیلت همیشه بی فایده است، مانند درختچه خارشتر که جسم دارد ولی سایه ندارد.

نه خود را سود کند نه غیر خود را؛

 (چنین انسانی) نه برای خود سودمند است و نه برای دیگران.

جهد کن که اگر چه اصیل وگوهری باشی گوهرتن نیز داری که گوهرتن از گوهر اصل بهتر بود؛

 با وجود داشتن اصل و نسب نیکو تلاش کن شایستگی فردی نیز داشته باشی زیرا شایستگی فردی از اصل و نسب نیکو بهتر است.

چنان که گفته اند: بزرگی خرد و دانش راست نه گوهر را،

 زیرا همان گونه که گفته اند: بزرگی انسان به عقل و دانش اوست نه به اصل و نسب او

اگر مردم را با گوهر اصل گوهر هنر نباشد، صحبت هیچ کس را به کار نیاید.

 اگرانسان همراه با اصل و نسب نیکو شایستگی فردی نداشته باشد، برای همنشینی با هیچ کسی مناسب نیست.

در هر که این دو گوهر یابی، چنگ در وی زن و از دست مگذار که وی همه را به کار آید.

درهر کس این دو ویژگی( اصل و نسب نیکو و شایستگی فردی) را یافتی با او ارتیاط برقرار کن و او را از دست نده زیرا چنین انسانی برای همه سودمنده است.

سخن،ناپرسیده مگوی و از گفتار خیره پرهیز کن.

سعی کن تا زمانی که از تو سوالی نکرده اندحرفی نزنی و از سخنان بیهوده دوری کنی

چون باز پرسند،جز راست مگوی.تا نخواهند، کس را نصیحت مگوی و پند مده؛

وقتی که از تو چیزی بپرسندفقط راست بگویی و تا کسی از تو نخواهد نصیحت نکن.

خاصّه کسی را که پند نشنود که او خود اوفتد.

مخصوصاً کسی را که نصیحت پذیر نیست؛ که او خود سرش به سنگ خواهد خورد و متّوجه خواهد شد.

در میان جمع هیچ کس را پند مده.

هیچ کس را در میان جمع نصیحت نکن .

از جای تهمت زده پرهیز کن

از جایی که ممکن است در آن جا به تو تهمت بد زده شود دوری کن.

و از یار بد اندیش و بدآموز بگریز.

از دوست بد خواه و بد آموز فرار کن ( دوری کن )

به غم مردمان شادی مکن تا مردمان نیز به غم تو شادی نکنند.

در ناراحتی دیگران شادمانی و پایکوبی مکن تا آنان نیز به ناراحتی تو خوش­حال و شادمان نباشند.

داد ده تا داد یابی.

با دیگران به عدل و انصاف رقتار کن تا با تو نیز به عدالت و انصاف رفتار شود

خوب گوی تا خوب شنوی.

با دیگران به نیکویی صحبت کن  تا دیگران نیز با نیکویی با تو حرف بزنند.

اگر طالب علم باشی،پرهیز گار و قانع باش و علم دوست و بردبار و کم سخن و دور اندیش.

  اگر می خواهی علم به دست بیاوری باید پارسا و خشنود باشی.علم را دوست بداری و صبر داشته باشی.کمتر سخن بگویی و عاقبت نگر باشی.

---